गुरुवार, ६ सप्टेंबर, २०१२

दुष्काळाचे नियंत्रक


AmJ_ZmnmgyZ gw_mao _{hZm^a XS>r _maë`mda _mÝgyZ _hmamï´>mgh XoemÀ`m ~hþVm§e ^mJmV gH«$s` Pmbm Amho. nO©Ý`_mZmMo AmH$S>o hiyhiy gwYmaV AmhoV. _mÌ, Eb {ZZmogma»`m KQ>H$mMo gmdQ> `§XmÀ`m _mÝgyZda AÚmnhr Amho. Ë`m_wio 2002 Am{U 2009 à_mUo `§XmMo df©hr XþîH$mir R>aVo H$s H$m` Aer eŠ`Vm hdm_mZVÁkm§H$Sy>Z ì`º$ hmoV Amho. Joë`m dfu h§Jm_mVrb gamgarÀ`m 102 Q>¸o$ nmD$g XoUmam _mÝgyZ `§Xm _mÌ, {ZamimM amJ AmidVmZm {XgV Amho. Ë`m_mJo g_wÐ Am{U hdm_mZmVrb AZoH$ KQ>H$ H$maUr^yV AmhoV. `mVrb H$mhr KQ>H$m§da ZOa Q>mH$ë`mg _mÝgyZ hr {H$Vr pŠbï> KQ>Zm Amho Am{U Ë`m_wio {VMm AMyH A§XmO dV©dUo {H$Vr H$R>rU Amho ho ñnï> hmoVo.

_mÝgyZ_Yrb "~«oH$' Agm_mÝ` ZmhrV:
_mÝgyZZo g§nyU© ^maV ì`mnë`mda h§Jm_mV Ë`mMo à_mU gmaIo ZgVo. àXoemZwgma Am{U H$mbmdYrZwgma Ë`mV gVV MT> CVma `oV AgVmV. _mÌ, Xadfu _mÝgyZÀ`m h§Jm_mV EImXm AmR>dS>m Agm `oVmo Á`mdoir XoemÀ`m ~hþVm§e ^mJmVyZ nmD$g Jm`~ hmoVmo. `mbm H$maUr^yV R>aUmam _hÎdmMm KQ>H$ åhUOo _mÝgyZMm nyd©- npíM_ H$_r Xm~mMm nÅ>m (_mÝgyZ Q´>\$: `m Q´>\$À`m {R>H$mUr Z¡F$Ë` _mog_r dmao Z¡F$Ë`oH$Sy>Z dm`ì`oH$S>o diV AgVmV.). `m nQ²>Q>çmMr gm_mÝ` pñWVr n§Om~nmgyZ gwê$ hmoD$Z _Ü` ^maVm_YyZ ~§JmbMm CngmJa Aer AgVo. _mÝgyZ H$mimV H$mhr H$maUm§_wio hm nÅ>m Ë`mÀ`m gm_mÝ` pñWVrÀ`m X{jUobm qH$dm CÎmaobm gaH$V AgVmo. Am{U Vmo Á`m {Xeobm gaH$Vmo Ë`m ^mJmVrb nmdgmMo à_mU dmT>Vo. hm nÅ>m Ë`mÀ`m gm_mÝ` pñWVrnojm ~amM CÎmaobm åhUOo {h_mb`mÀ`m nm`Ï`mer nmoMbm H$s Ë`m ^mJmV Am{U B©emÝ` ^maVmVrb nmdgmMo à_mU dmT>Vo. _mÌ, `mdoir ~hþVm§e ^maVmVyZ nmD$g Jm`~ hmoVmo. _mÝgyZ Xoe^a nmoMë`mda V`ma hmoUmam hm _mÝgyZ Q´>\$ `§Xm 19 Owb¡n`ªV {h_mb`mÀ`m nm`Ï`mer Agë`mZo XoemÀ`m BVa ^mJmV nmdgmZo {dlm§Vr KoVbr hmoVr.
_mÝgyZ Q´>\$ à_mUoM dm`ì`oH$Sy>Z dmid§Q>mdê$Z `oUmè`m H$moaS>çm dmè`m§_wiohr _Ü` ^maVmVrb nmdgmda _moR>m n[aUm_ hmoVmo. `m H$moaS>çm dmè`m§_Yrb Yy{bH$U Am{U EAamogmob^modVr _Ü` ^maVmV O_m Pmbobo ~mîn O_m hmoD$ bmJë`mZo nmD$g XoUmè`m T>Jm§À`m {Z{_©Vr_Ü`o AS>Wim {Z_m©U hmoD$Z nmdgm_Ü`o I§S> nS>Vmo. `m dmè`m§Mm Omoa A{YH$ Agob, Va Z¡F$Ë` _mog_r dmè`m§Zmhr AS>Wim {Z_m©U hmoD$Z Ë`m_wiohr _mÝgyZ_Ü`o ~«oH$ nS>Vmo.
Eb {ZZmo qH$dm Eb {ZZmo gXZ© Am°pñgboeZ (EÝgmo):
gw_mao drg dfmªnmgyZ Eb {ZZmo Am{U _mÝgyZÀ`m g§~§Ym§da ~arM MMm© gwê$ Amho. E|erÀ`m XeH$mV ^maVr` hdm_mZemókm§Zr Eb {ZZmo gH«$s` AgVmZm Ë`mMm ^maVr` _mÝgyZda à{VHy$b n[aUm_ hmoV Agë`mMo XmIdyZ {Xbo. {dfwdd¥Îmr` nyd© àem§V _hmgmJamVrb g_wÐmÀ`m n¥ð>^mJmMo Vmn_mZ gamgarnojm gVV nmM _{hZo 0.5 A§e qH$dm Ë`mnojm A{YH$ am{hbo Va `m pñWVrbm Eb {ZZmo åhQ>bo OmVo. (X{jU A_o[aHo$Odirb àem§V _hmgmJamV hr KQ>Zm {¼g_gÀ`m Xaå`mZ hmoV Agë`m_wio `mMo ñn°{Ze ^mfoV "Eb {ZZmo' åhUOoM bhmZ _yb qH$dm {¼ñV ~mi Ago Zm_H$aU Pmbo.) `mM doir npíM_ àem§V _hmgmJamV Am{U qhXr _hmgmJamV OmñV Xm~mMo joÌ V`ma hmoVo. hdm_mZmÀ`m `m pñWVrbm hdm_mZemór` ^mfoV Eb {ZZmo gXZ© Am°pñgboeZ (EÝgmo) åhQ>bo OmVo. EÝgmoMr CîU pñWVr AgVmZm (Eb {ZZmo) ~hþVoH$doim Ë`mMm ^maVr` _mÝgyZda à{VHy$b n[aUm_ hmoVmo, Va EÝgmoMr W§S> pñWVr AgVmZm (bm {ZZm) Ë`mMm ^maVr` _mÝgyZda AZwHy$b n[aUm_ hmoVmo Ago {XgyZ Ambo Amho.
`§Xm {dfwdd¥Îmr` nyd© àem§V _hmgmJamÀ`m n¥ð>^mJmMo Vmn_mZ OyZÀ`m gwadmVrnmgyZ dmT>Ê`mg gwê$dmV Pmbr Amho. Ë`m_wio Eb {ZZmo nyU©nUo {dH${gV hmoÊ`mgmR>r Am°ŠQ>mo~a COmS>ob Ago hdm_mZemókm§Zm dmQ>Vo. åhUyZM `§Xm Ë`m pñWVrMm naVrÀ`m _mÝgyZda {dn[aV n[aUm_ hmoÊ`mMr eŠ`Vm dV©dÊ`mV Ambr Amho. _mÌ, XþgarH$S>o EH$ Aä`mg Agohr XmIdVmo H$s, Eb {ZZmo {dH${gV hmoV AgVmZmhr _mÝgyZda Ë`mMm à{VHy$b n[aUm_ hmoD$ eH$Vmo. 1918, 1951, 1965, 1972, 1982, 1987, 2002 `m dfu Ambobo XþîH$mi ho Eb {ZZmoÀ`m {dH${gV hmoÊ`mÀ`m à{H«$`oXaå`mZMo hmoVo. `§Xmhr VerM pñWVr amhÊ`mMr eŠ`Vm hdm_mZemók dV©dV AmhoV. Eb [ZZmo gH«$s` hmoV AgVmZm ^maVr` CnI§S>mXaå`mZ `§Xm {XgV AgUmar _hÎdmMr bjUo åhUOo H$_r Xm~mÀ`m joÌm§Mm A^md (h§Jm_mV ~§JmbÀ`m CngmJamV n{hbo H$_r Xm~mMo joÌ 21 Owb¡ amoOr {Z_m©U Pmbo Amho.). _mÝgyZ H$mimV gmYmaUnUo _{hÝ`mbm XmoZ A{VVrd« H$_r Xm~mMr joÌo Á`mbm {S>àoeZ åhUVmV, V`ma hmoUo Ano{jV AgVo. `§Xm _mÌ Aem joÌm§À`m A^mdm_wio gd©Xÿa Am{U OmoamMm nmD$g AZw^dm`bm {_imbobm Zmhr.
B§{S>`Z AmoeZ S>m`nmob (Am`AmoS>r):
gmYmaUnUo Eb {ZZmo à_mUoM hm KQ>H$hr _mÝgyZda n[aUm_ H$aVmo Ago {XgyZ Ambo Amho. qhXr _hmgmJamV ^maVmÀ`m nyd© Am{U npíM_ ^mJmVrb g_wÐmÀ`m n¥ð>^mJmMo Vmn_mZ gamgarnojm EH$mAmS> EH$ Ago H$_r A{YH$ amhV AgVo. Á`mdoir npíM_ {h§Xr _hmgmJamVrb g_wÐn¥ð>mMo Vmn_mZ gamgarnojm A{YH$ am{hb (nm{PQ>rìh Am`AmoS>r) Ë`mdoir ^maVmV Mm§Jbm nmD$g nS>Vmo, Va B§S>moZo{e`m Am°ñQ´>o{b`mV Ë`mÀ`m {dê$Õ pñWVr AgVo. Á`mdoir nyd© {h§Xr _hmgmJamVrb g_wÐn¥ð>mMo Vmn_mZ gamgarnojm A{YH$ AgVo ({ZJoQ>rìh Am`AmoS>r), Ë`mdoir ^maVmVrb _mÝgyZda Ë`mMm à{VHy$b n[aUm_ hmoVmo. 2009 gmbr Amboë`m XþîH$mimXaå`mZ Eb {ZZmo gH«$s` AgyZhr Am`AmoS>r nm°{PQ>rìh am{hë`m_wio CÎmamYm©V Mm§Jbm nmD$g Pmbm hmoVm. `§Xm AÚmnn`ªV Var Am`AmoS>rMr 2009 à_mUo _mÝgyZbm gmW bm^bobr Zmhr.  
{V~o{Q>`Z A±Q>rgm`ŠbmoZ:
{h_mb`mÀ`m {Z{_©Vr~amo~a ^maVr` CnI§S>mV _mÝgyZ gw_mao nmM H$moQ>r dfmªnmgyZ Xadfu Z MwH$Vm ^oQ> XoV Amho. `mbm H$maUr^yV AgUmam EH$ _hÎdmMm KQ>H$ åhUOo {V~oQ>darb A±Q>rgm`ŠbmoZ. Zmdmà_mUoM `m _Ü`o gm`ŠbmoZÀ`m åhUOoM MH«$sdmXimÀ`m {dê$Õ à{H«$`m KS>V AgVo. `m joÌmVyZ dmao ~mhoaÀ`m {XeoZo T>H$bbo OmV Agë`m_wio A±Q>rgm`ŠbmoZÀ`m à^md joÌmV n¥ð>^mJmdê$Z `oUmè`m ~mhoarb dmè`m§Zm àdoe {_iV Zmhr. {V~oQ>Mo nR>ma g_wÐgnmQ>rnmgyZ gmYmaUnUo nmM {H$bmo_rQ>a C§Mrda Amho. Ë`m C§MrÀ`mhr da dmVmdaUmV gw_mao VrZ {H$bmo_rQ>an`ªV {V~oQ>À`m A±Q>rgm`ŠbmoZMr ì`már Agë`m_wio `m A±Q>rgm`ŠbmoZÀ`m ê$nmZo EH$ Z¡g{J©H$ q^V _mÝgyZÀ`m h§Jm_mV {V~oQ>À`m nR>mamda gH«$s` AgVo. `m joÌm_wio CÎmaoH$Sy>Z Am{U npíM_oH$Sy>Z `oUmè`m W§S> Am{U H$moaS>çm dmè`m§Zm à{V~§Y Pmë`m_wio Z¡F$Ë` _mog_r dmao CnI§S>mV {dZm AS>Wim `oVmV Am{U gmo~V nmD$g AmUVmV. Oa {V~oQ>Mo A±Q>rgm`ŠbmoZ Ë`m OmJoda V`ma Pmbo ZgVo, Va ^maVmV _mÝgyZ ~agUo eŠ` Pmbo ZgVo.
{V~oQ>À`m A±Q>rgm`ŠbmoZMr gm_mÝ` pñWVrhr _hÎdnyU© AgVo. Á`mdoir ho A±Q>rgm`ŠbmoZ Ë`mÀ`m gm_mÝ` pñWVrda qH$dm Ë`mÀ`m npíM_obm Agob, Voìhm XoemV Mm§Jbm nmD$g hmoVmo Ago bjmV Ambo Amho. _mÌ, Á`mdoir ho A±Q>rgm`ŠbmoZ Ë`mÀ`m gm_mÝ` {ñWVrÀ`m WmoS>o nyd}bm Agob, Ë`mdoir npíM_oH$Sy>Z `oUmè`m dmè`m§Zm ^maVr` CnI§S>mV `oÊ`mgmR>r OmJm {_iVo Am{U Ë`mMm à{VHy$b n[aUm_ _mÝgyZ H$mimVrb nmdgmda hmoVmo. `§Xm h§Jm_ gwê$ Pmë`mnmgyZ `m A±Q>rgm`ŠbmoZMr pñWVr Ë`mÀ`m gm_mÝ` pñWVrÀ`m nyd}bm amhV Agë`mMo {XgyZ Ambo Amho. Ë`mMmhr n[aUm_ `m H$mimVrb nmdgmda Pmbm Agë`mMo hdm_mZemókm§Mo åhUUo Amho. {V~oQ>r`Z A±Q>rgm`ŠbmoZMr pñWVr Am{U Eb {ZZmo `m§Mmhr g§~§Y AYmoao{IV Pmbm Amho.
EAamogmob:
Z¡F$Ë` _mog_r dmao g_wÐmdê$Z `oVmZm ~mîn dmhÿZ AmUV AgVmV. ^yn¥ð>mda dmVmdaUmV AgUmè`m gyú_ Yw{bH$Um§da (EAamogmob) ho ~mîn ~gyZ _oKq~Xÿ V`ma hmoVmV, Ë`mVyZ T>Jm§Mr {Z{_©Vr hmoVo. H$_r Xm~mÀ`m joÌmVyZ qH$dm nd©Vm§Mm AmYma KoD$Z ho T>J dmVmdaUmV C§Mmda Jobo H$s Ë`mVyZ Xdq~Xÿ V`ma hmoD$Z nmD$g nS>Vmo. _mÌ, dmVmdaUmVrb EAamogmobMr g§»`m dmT>V Jobr Va CnbãY ~mînmMo {dKQ>Z hmoV OmD$Z àË`oH$ EAamogmobgmR>rÀ`m ~mînmMo à_mU H$_r hmoV OmVo. `m_wio _oKq~Xÿ V`ma hmoÊ`mÀ`m à{H«$`oV AS>Wim {Z_m©U hmoVmo. n[aUm_r nmD$g XoÊ`mè`m T>Jm§Mr {Z{_©Vr hmoV Zmhr. dmid§Q>mH$Sy>Z `oUmè`m Yy{bH$Um§À`m dmXim§_wio _Ü`, CÎma ^maVmVrb dmVmdaUmaV EAamogmobMo à_mU dmT>bo, Va Ë`mMm à{VHy$b n[aUm_ VoWrb nmdgmda hmoVmo. àXÿ{fV àXoe, VgoM O§Jbm§Zm bmJUmè`m dUì`m§_YyZ dmVmdaUmV {_giUmè`m A{V[aº$ EAamogmobMmhr n[aUm_ nmdgmda hmoD$ eH$Vmo, Ago Aä`mgmVyZ {ZînÞ Pmbo Amho.

- मयुरेश प्रभुणे 
म. टा. संवाद मधून साभार 


कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा